ThS. A Phúc – Trường Chính trị tỉnh Kon Tum
Mạng xã hội (MXH) và việc sử dụng MXH là một vấn đề “nóng bỏng”, có nhiều tranh cãi về những mặt tích cực cũng như hệ lụy của nó trong điều kiện xã hội “bùng nổ thông tin” hiện nay. Ở Việt Nam, MXH xuất hiện sau mạng thông tin toàn cầu (Internet) nhưng mức độ phát triển về số lượng người dùng và của nó đang là vấn đề đặc biệt quan tâm của các cấp lãnh đạo, quản lý.
Xin nêu một vài thông tin được đề cập tại buổi Tọa đàm về “Xây dựng Bộ quy tắc ứng xử trên mạng xã hội vì một môi trường mạng lành mạnh tại Việt Nam” diễn ra ngày 18/5/2018 tại Hà Nội, do Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức, như sau: nước ta hiện có khoảng 55 triệu người dùng MXH. Trong đó có trên 90% là sử dụng MXH thông qua điện thoại di động. Thời lượng người dân sử dụng Internet là 7 giờ và mạng xã hội là 2,5 giờ mỗi ngày; tỉ lệ sử dụng Facebook là 61% và Youtube là 59%[1].
Khi sử dụng MXH, hành vi và động cơ hành vi của người dùng rất đa dạng. Bên cạnh giao tiếp bằng hữu, chia sẻ kinh nghiệm, niềm vui trong cuộc sống; quảng bá thương hiệu sản phẩm... hành vi nói xấu, đả kích, bôi nhọ người khác, đăng tin giả... cũng đã và đang xuất hiện tràn lan trên mạng xã hội gây ảnh hưởng nhiều mặt của đời sống văn hóa, tư tưởng, đạo đức xã hội, nhất là những chủ thể chịu tác động trực tiếp bởi các thông tin tiêu cực. Theo suy nghĩ cá nhân, cán bộ, công chức, viên chức – mặc dù chưa phải là nhóm xã hội có mức sống cao hiện nay – nhưng cũng là lực lượng không nhỏ có điều kiện tham gia MXH với cả hai hình thức gồm máy tính (computer, Laptop) và điện thoại di động thông minh đa chức năng (smartphone).
Hệ thống chế tài đóng vai trò rất quan trọng trong điều chỉnh hành vi cá nhân nhưng điều quan trọng hơn cả là văn hóa ứng xử của mỗi người trong MXH. Chúng ta đã biết, hành vi ứng xử trên MXH cũng như hành vi ứng xử trong xã hội nói chung đã được quy định ở Hiến pháp và nhiều văn bản quy phạm pháp luật hay đến hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư. Thế nhưng, như đã nêu trên, chúng ta đã và đang có nhiều điều lo lắng về ứng xử của người dùng trên MXH trong điều kiện việc xử lý của cơ quan công quyền, tổ chức đoàn thể, cộng đồng... còn nhiều bất cập. Nhận thức về những hệ lụy do hành vi tiêu cực mà mình có thể gây ra của người dùng MXH còn nhiều khác biệt, phức tạp gắn lới lối sống cá nhân.
Là những người tham gia công tác ở các quan, đơn vị, tổ chức trong hệ thống chính trị, mỗi cán bộ, công chức cũng cần nhận thức đầy đủ về những mặt tích cực và tiêu cực khi sử dụng MXH, nhất là xác lập thái độ, hành vi ứng xử đúng đắn của bản thân trong giao tiếp, tiếp nhận, xử lý thông tin trên MXH. Vừa không làm phương hại đến mọi chủ thể trong các lĩnh vực chính trị, kinh tế, pháp luật, đạo đức, văn hóa... vừa góp phần tích cực xây dựng một môi trường văn hóa – xã hội lành mạnh, xây dựng con người Việt Nam trong thời đại mới. Vì vậy, mỗi người sử dụng MXH, trong đó có cán bộ, công chức, viên chức cần lưu tâm một số vấn đề:
- Có thái độ phù hợp trong tiếp cận, xử lý và tiếp nhận thông điệp được gửi đến. Thông điệp được gửi đến bởi chủ thể cụ thể (chủ tài khoản) trong MXH gắn với động cơ, mục đích đưa tin của người gửi. Sẽ càng tối ưu hơn trong phân tích tốt – xấu, đúng – sai nếu ngưỡi dùng nắm bắt được đời sống tâm lý – nhân cách của người gửi, nhất là người có tiếp xúc trực tiếp, thường xuyên. Phân tích thông điệp bằng việc làm rõ ý nghĩa câu, từ, hình ảnh, video clip mà người gửi muốn nhắn gửi để có định hướng thái độ tiếp nhận/ không tiếp nhận; đồng tình/ phản bác...
- Thận trọng trong truyền đạt thông điệp trên MXH. Đăng tải thông điệp phù hợp với chuẩn mực đạo đức, pháp luật. Không chia sẻ, bình luận thuận chiều với những thông điệp có nội dung sai trái, vu khống, giả tạo, kích động hành vi tiêu cực.
- Không đăng tải, chia sẻ thông điệp chưa được xác minh tính chân thực, nhất là thông điệp có nội dung làm ảnh hưởng trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân; gây mất an ninh trật tự trên các mặt chính trị, kinh tế, văn hóa, đạo đức, pháp luật...
- Mỗi cán bộ, công chức, viên chức cũng cần xác lập ý thức và thái độ đúng đắn xây dựng phong cách, văn hóa ứng xử không chỉ trong công việc mà còn trong sử dụng MXH; coi đó là một nội dung rèn luyện về đạo đức, tác phong, văn hóa ứng xử trong điều kiện mới hiện nay./.
[1] Xem: http://cucbaochi.gov.vn: Tọa đàm “Xây dựng bộ quy tắc ứng xử trên mạng xã hội vì một môi trường mạng lành mạnh tại Việt Nam”.